Krzysztof Maćko - Tai Chi Chuan - filozofia i praktyka

Kiedy wykształcisz diamentowe ciało bez żadnego wpływu,
Ogrzewaj pilnie korzenie świadomości i życia.
Zapal światło w błogosławionej, zawsze bliskiej krainie
I niech tam ukryte przebywa twoje prawdziwe ja".
-- Liu Hua Jang

Fragment książki

Ruch
Zatrzymanie ruchu to zatrzymanie płynącej energii. Ruch w tai chi powinien trwać nieprzerwanie, każde przejście z jednego ruchu do następnego powinno być płynnie połączone. Ruch powinien być prowadzony powoli, bez wysiłku (w stylu yang) w równomiernym tempie, bez przyspieszeń. Praca nóg powinna być zjednoczona z ruchem tułowia. Kiedy wykonujemy ruch, ramiona powinny być łagodnie naprężone, ale nie napięte. Ruch powinien przebiegać po liniach kolistych, bo one są odwzorowaniem ruchu natury. Atak, uderzenia czy kopnięcia powinny prosto zmierzać do celu, jak strzała zmierza do tarczy.

Ruch to życie, wszystko co żywe porusza się. Nawet rośliny kierują się ku światłu i ciepłu. Drzewo, które nie porusza gałęziami zostaje złamane przez wiatr, woda jeżeli nie płynie zarasta i wsiąka w ziemię. Ziemia, Słońce, Planety, cały Wszechświat jest w ruchu. W tai chi ruch jest wolny, dużo wolniejszy niż nasz codzienny ruch. Dzięki takiemu powolnemu ruchowi ciało regeneruje swe siły i odpoczywa. Umysł podąża za ciałem uzyskując możliwość baczniejszej obserwacji i pełniejszego doznania. Poruszając się szybko w życiu wiele ważnych rzeczy pomijamy, po prostu ich nie zauważając. Potem możemy mieć przekonanie, że to czy tamto nie było naszym udziałem. Poruszając się wolno możemy nie dojść do wyznaczonego celu, ale z pewnością go nie miniemy.
Koncentracja umysłu

Tai chi pojmuje się jako proces zmian, i tych widocznych gołym okiem gdy obserwujemy ruch osoby ćwiczącej, i ten wewnętrzny, który dokonuje się w organizmie. Tai chi podobne jest do aktu tworzenia według ścisłej partytury, z tym, że efekt tego aktu nie jest przeznaczony dla widza lecz dla samego autora. Praktykując tai chi doznać można radości współuczestniczenia, nawet jeśli się ćwiczy w pojedynkę, poczucia wewnętrznej harmonii dzięki płynności ruchów, jedności całego ciała i ciała z umysłem. Umysł (Ji) ma do spełnienia bardzo ważną funkcję w trakcie ćwiczeń tai chi, ma on kierować energią chi w całym organizmie.


Zakorzenienie postawy
Pierwszą praktyką dla osób, które zaczynają uczyć się tai chi, obok ćwiczeń postawy ciała i ugruntowania stóp, jest ćwiczenie ji. Jest to trening żmudny i mało ciekawy z punktu widzenia osób rozpoczynających naukę, stąd wiele osób w pierwszych miesiącach nauki szybko rezygnuje z poznawania tajników tej formy medytacji. Innej drogi nie ma. Właściwy stan umysłu i dobre ugruntowanie stóp daje właściwą postawę ciała, bez której nawet wieloletni trening jest bezowocny. Pierwszy jest spokój umysłu a po nim następuje zrównoważenie postawy. Taka kolejność powinna być zachowana jeżeli chcemy uprawiać tai chi w sposób profesjonalny i czerpać z tego zdrowie i radość płynącą z harmonii.

Rozdzielenie i połączenie yin i yang
Środek ciężkości ciała, gdy staniemy w rozkroku, mieści się w punkcie między stopami, tułów jest wyprostowany, głowa prosta nie pochylona, ani podniesiona, podbródek cofnięty. Łokcie w ruchu powinny być nisko, nogi w kolanach lekko ugięte, tak jak ręce. Ten sposób zapewniamy stabilną postawę, wtedy dopiero energia chi może swobodnie przepływać przez całe ciało. Środek ciężkości ciała mieści się w okolicy tan tien. Każda część ciała w ruchu posiada aspekt substancjonalności lub jej brak. To, co substancjonalne jest zasadą yang a to, co niesubstancjonalne jest związane z wartością yin. Wartości te przeplatają się nawzajem, tworząc harmonię ruchu. Niesubstancjonalne i substancjonalne powinny być dokładnie rozdzielone. Mówiąc inaczej raz jedna strona ciała jest napięta a druga rozluźniona, a w następnym ruchu odwrotnie. Ciężar ciała jest raz na prawej, raz na lewej nodze a ręce podążają w ślad za ruchem tan tien.

Podczas ruchu bardzo ważne jest to rozróżnienie, dzięki niemu można uzyskać lekkość i płynność ruchów. Jeżeli te dwa aspekty nie są właściwie rozdzielone, co łatwo zauważyć u osób, które dopiero zaczynają się uczyć tai chi, to ruchy stają się sztywne i ociężałe. Żeby zrobić krok prawą stopą trzeba przenieść ciężar ciała na lewą, to logiczne, ale w praktyce różnie to bywa. Gdy nie zachowuje się tych zasad, przeniesienia ciężaru ciała, to przy każdym kroku trzeba naruszyć spokój tan tien. Nazywamy to błędem podwójnej wagi.

Rozdzielenie tego, co substancjonalne i niesubstansjonalne, które manifestuje się w ruchu, jest ważne ze wzglądu na odwzorowanie ruchu zewnętrznego na ruch energii chi w organizmie. Chi może dzięki temu swobodnie przepływać bez przeszkód, tak jakby ćwiczący pompował energię raz w jednej, rozluźnionej części ciała, raz w drugiej.

Rozluźnienie mięśni
Ciężar ciała równomiernie rozłożony na obu stopach występuje jedynie w pozycji Ma Pu, czyli przed rozpoczęciem i po zakończeniu formy. Po rozpoczęciu, każdy ruch wiąże się z przeniesieniem ciężaru ciała. Obserwując ćwiczących tai chi odnosimy wrażenie, że ich ciało jest pozbawione wagi. Krok jest lekki, tak jakby człowiek nic nie ważył. Takie złudzenie można odnieść jeżeli właściwie jest przenoszony ciężar ciała. Tą lekkość w ruchu odczuwa również ćwiczący, a możliwe to jest dzięki rozluźnieniu wszystkich mięśni.


Wniknięcie chi do tan tien
Energia chi powinna być wzbudzana przez umysł, ruch i oddech. "Kiedy umysł jest stały i spokojny, duch skoncentrowany do wewnątrz a ciało staje się zrelaksowane, chi może krążyć w organizmie bez większych przeszkód." - T. T Liang.

Energię chi pobieramy zarówno z kosmosu, jak i z Ziemi. Pobieramy ją z pożywienia oraz poprzez oddech i całą powierzchnią ciała. Dlatego ważne jest, co jemy i jaką energię niesie ze sobą pożywienie. O energii pożywienia mówi kuchnia Pięciu Przemian. Dzieli ona energię pożywienia na CHI, JANG, SUE i JIN, przyporządkowując je kolejnym przemianom: Drzewo - Ogień - Ziemia - Metal - Woda, wymienionym tu w obiegu odżywczym.

Ważne jest to, co jemy i jak jemy. Energię z pokarmu dostarczamy już w momencie, gdy znajdzie się on w ustach. Pożywienie jest ważnym źródłem energii. Wiedzą o tym lekarze przestrzegający przed częstym spożywaniem żywności fast food, nadmiernej ilości tłuszczy, słodyczy i pożywienia przygotowywanego w mikrofalówkach. Idee Pięciu Przemian odnajdujemy w ruchu tai chi: ruch do przodu - Metal; do tyłu - Drzewo; w lewo - Woda; w prawo - Ogień. Postawa centralna to oczywiście element Ziemi. Każdej przemianie przyporządkowane są konkretne narządy. I tak:

- Drzewo: wątroba - yin, woreczek żółciowy - yang;

- Ogień: serce - yin, jelito cienkie - yang;

- Ziemia: śledziona i trzustka - yin, Żołądek - yang;

- Metal: płuca - yin, jelito grube - yang;

- Woda: nerki - yin, pęcherz moczowy - yang.

W związku z tym poprzez ruch w tai chi bezpośrednio wpływamy na konkretne narządy, regulując ich pracę w organizmie.